Και το κράτος δημιούργησε το έθνος

                                           

'Η παλιά ιδέα πού αποδίδει στην αφυπνισμένη εθνική συ­νείδηση του λαού τη δημιουργία του εθνικού κράτους δεν είναι παρά ένας μύθος, πολύ χρήσιμος στους υποστηρικτές της ιδέας του εθνικού κράτους, αλλά όχι λιγότερο ψευδής λόγω αυτής της συγκεκριμένης χρησιμότητας του. Το έθνος είναι το αποτέλεσμα του κράτους και όχι ή αιτία. Είναι το κρά­τος πού δημιουργεί το έθνος και όχι το έθνος πού δημιουργεί το κράτος

Ένας λαός είναι το φυσικό αποτέλεσμα της κοινωνικής ένωσης, ή αμοιβαία συνεργασία με την οποία οι άνθρωποι φθάνουν σε μία συγκεκριμέ­νη σχέση με τις εξωτερικές συνθήκες της ζωής τους, σε μία κοινή γλώσσα, σε κάποια ειδικά χαρακτηριστικά πού οφείλονται στο κλίμα και στο γεω­γραφικό περιβάλλον. Προσδιορίζονται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα κοινά χαρακτηριστικά, τα ζωντανά σε όλα τα μέλη της ένωσης, πού συγκροτούν μία πολύ σημαντική πλευρά της κοινωνικής τους ύπαρξης.

Ό λαός, λοιπόν, αποτελεί μία εσωτερική συγγένεια, πού, όπως δεν μπορεί να δημιουργηθεί κατά τρόπον τεχνητό, δεν μπορεί και να καταστραφεί κατά τον ίδιο τρόπο. Το έθνος, αντίθετα, είναι το τεχνητό αποτέλεσμα των αγώνων για την πολιτική εξουσία, κατά τον ίδιο τρόπο πού ό ε­θνικισμός ουδέποτε υπήρξε κάτι άλλο από την πολιτική θρησκεία του σύγχρονου κράτους. Το γεγονός ότι κάποιος ανήκει σε ένα έθνος ουδέποτε προσδιορίσθηκε (όπως, αντίθετα, συμβαίνει με το γεγονός του να ανήκει κάποιος σε ένα λαό) από βαθιές φυσικές αιτίες. Το έθνος υπόκειται πάντα σε πολιτικές θεωρήσεις, βασισμένες σε συγκεκριμένους πολιτικούς λό­γους πίσω από τούς οποίους κρύπτονται πάντοτε τα συμφέροντα των προ­νομιούχων μειοψηφιών. Μία μικρή ομάδα διπλωματών, αντιπροσώπων των υποθέσεων μιας κάστας ή μιας προνομιούχας τάξης, αποφασίζουν ιδία βουλήσει ότι ανήκουν στο έθνος κάποιες ομάδες πού ούτε καν ρωτήθηκαν αν συμφωνούν.

Ακόμη, όπου ό αγώνας για εθνική ενότητα, επηρεασμένος από την ανά­πτυξη των δημοκρατικών ιδεών, προσέλαβε τη μορφή ενός μεγάλου λαϊ­κού κινήματος, όπως συνέβη στην Ιταλία και στη Γερμανία, αυτή ή εθνική ενότητα απέκτησε την ενεργητικότητα της βασισμένη, στην πραγματι­κότητα, σε ένα αντιδραστικό σπέρμα, πού δεν μπορούσε να οδηγήσει σε τίποτα καλύτερο. Οι επαναστατικοί αγώνες του Γκιουζέππε Ματσίνι και των οπαδών του για τη δημιουργία ενός ενιαίου ιταλικού κράτους δεν μπορούσαν παρά να εμποδίσουν την κοινωνική απελευθέρωση του ιταλικού λαού, του οποίου οι πραγματικοί σκοποί αποκρύπτονταν από την εθνική ι­δεολογία.

Ή μετατροπή των ανθρωπίνων ομάδων σε έθνη, δηλαδή σε λαούς ενός κράτους, δεν άνοιξε το δρόμο σε καμιά νέα προοπτική για την Ευρώπη. Απεναντίας, έχει από μόνη της συγκροτήσει έναν ισχυρό προμαχώνα για τη διεθνή αντίδραση, πού αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα εμπό­δια για την κοινωνική απελευθέρωση.

Κάθε μορφή πνευματικής και ηθικής διδασκαλίας πρέπει να χρησιμο­ποιηθεί προκειμένου να ριζωθεί το έθνος στη θρησκευτική συνείδηση των μαζών και έτσι να μεταμορφωθεί σε ζήτημα πίστης εκείνη ή βούληση των ολίγων πού στα πλαίσια του κράτους πρέπει να εμφανιστεί ως ή βούληση όλων. Αλλά ή αληθινή δύναμη κάθε πίστης συνίσταται στο γεγονός, ότι οι ιερείς της χαράζουν με σαφήνεια τις γραμμές πού χωρίζουν τούς δικούς τους ορθοδόξους από τούς οπαδούς μιας οποιοσδήποτε άλλης θρησκευτι­κής κοινότητας. Χωρίς τη μοχθηρία του σατανά δεν θα μπορούσε να διαρ­κέσει το μεγαλείο του Θεού.

Έτσι συμβαίνει όπου τα εθνικά κράτη είναι στην πράξη οργανώσεις των πολιτικών εκκλησιών ή λεγάμενη «εθνική συνείδηση» δεν είναι έμφυτη στον άνθρωπο, αλλά δημιουργήθηκε σ’ αυ­τόν από μία προμελετημένη εκγύμναση. Είναι μία θρησκευτική επινόηση, σύμφωνα με την οποία κάποιος είναι Γάλλος ή Γερμανός ή Ιταλός, κατά τον ’ίδιο τρόπο με τον όποιο κάποιος είναι καθολικός ή προτεστάντης. Κά­θε εθνικισμός είναι εκ φύσεως αντιδραστικός, διότι προσπαθεί να διαχω­ρίσει βίαια τη μεγάλη ανθρώπινη οικογένεια, βασισμένος σε ορισμένα χαρακτηριστικά, πού προσδιορίζονται σύμφωνα με μία προκατειλημμένη ιδέα.

Στον πολιτισμικό εθνικισμό συγχωνεύονται γενικά δύο ξεχωριστά συ­ναισθήματα πού δεν έχουν στην πραγματικότητα τίποτα το κοινό. Ή αγά­πη για τη δική μας χώρα δεν είναι πατριωτισμός, δηλαδή δεν είναι αγάπη για το κράτος ούτε αγάπη ριζωμένη στην αφηρημένη ιδέα τού έθνους. Ή δική μας χώρα είναι, για να μιλήσουμε μ5 αυτόν τον τρόπο, το εξωτερικό ένδυμα του ανθρώπου, πού κάθε πτυχή και κάθε χείλος του είναι εσωτερικά οικεία στον άνθρωπο. Αυτό το συναίσθημα της δικής μας χώρας, αυτό πού λέγεται «ή μικρή πατρίδα», δεν έχει καμία σχέση με τη λεγάμενη «εθνική συνείδηση», μολονότι ρίπτεται μαζί μ’ αυτήν στο ίδιο καζάνι από τούς σύγχρονους παραχαράκτες.

Πράγματι, το αληθινό συναίσθημα της δικής μας χώρας έχασε την αυθεντικότητα του, εξ αίτιας της «εθνικής συνείδη­σης» πού επιδιώκει πάντοτε να ισοπεδώσει τις πολλαπλές εντυπώσεις πού έχει ό άνθρωπος από την ανεξάντλητη ποικιλία της μικρής πατρίδας για να την οδηγήσει βίαια σε μία μοναδική και καθορισμένη μορφή. Αυτή ή μορφή αποτελεί το αναπόφευκτο αποτέλεσμα των μηχανικών προσπαθει­ών της ενοποίησης, πού στην πραγματικότητα εκφράζουν μόνο των επιδί­ωξη κυριαρχίας των εθνικών κρατών. Ή προσπάθεια να υποκατασταθεί ή

φυσική αφοσίωση του ανθρώπου στη δική του χώρα με μία καθωσπρέπει α­γάπη για το κράτος αποτελεί ένα από τα πιο γελοία φαινόμενα του καιρού μας. Ό σεβασμός προς μία αφηρημένη πατριωτική ιδέα δεν έχει τίποτε το κοινό με των αγάπη για τη χώρα μας.

Μία τέτοια αγάπη δεν προκαλεί κα­μιά «βούληση εξουσίας», είναι απαλλαγμένη από τις κενές και επικίνδυνες χειρονομίες ανωτερότητας προς τον πλησίον, πού συγκαταλέγονται, αντίθετους, μεταξύ των σημαντικότερων χαρακτηριστικών του εθνικισμοί κάθε μορφής. Ή αγάπη προς τη δική μας χώρα δε συνδέεται υποχρεωτικά με των πολιτική πρακτική ούτε ενεργεί, κατά κανένα τρόπο, για να διατηρεί το κράτος. Είναι μόνον ένα εσωτερικό συναίσθημα πού εκδηλώνεται τόσο ελεύθερα όσο ή απόλαυση της φύσης, της οποίας ή χώρα του κάθε ανθρώπου αποτελεί ένα τμήμα.

Το συναίσθημα για τη δική μας χώρα, θεωρούμενο κατ’ αυτόν τον τρό­πο, αποτελεί, συγκρινόμενο με τη διατεταγμένη από την κυβέρνηση αγάπη για το έθνος, μία φυσική ανάπτυξη σε σχέση με ένα τεχνητό υποκατάστατο.

Είναι απαραίτητο να απαλλαγεί ό άνθρωπος από την κατάρα της εξου­σίας και από τον καννιβαλισμό της εκμετάλλευσης, για να απελευθερώσει πλήρως εκείνες τις δημιουργικές δυνάμεις, πού προσδίδουν συνεχώς νέες σημασίες στη ζωή του. Ή απελευθέρωση του ανθρώπου από την οργανωμέ­νη δύναμη του κράτους και από τα σφικτά δεσμά του έθνους αποτελεί την αρχή για μία νέα ανθρωπότητα, πού στην ελευθερία αισθάνεται να μεγα­λώνουν τα φτερά της και στην κοινότητα εφευρίσκει την αληθινή της δύ­ναμη.






*******



Για το “Εθνικισμος και Πολιτισμος” :

Άλμπερτ Αϊνστάιν : “Πρόκειται για ένα έργο εξαιρετικά διδακτικό”

Μπερτραντ Ρασσελ : “Το Εθνικισμός και Πολιτισμός του Ρούντολφ Ρόκερ αποτελεί μια λαμπρή κριτική της κρατολατρείας, της κυρίαρχης και πιο βλαβερής προκατάληψης των καιρών μας.”

Τόμας Μαν : “Πρόκειται για ένα βιβλίο βαθύτατα πνευματικό”.

Από το οπισθόφιλο του δεύτερου τόμου:

” Ο μετασχηματισμός των ανθρωπίνων ομάδων σε έθνη, δηλαδή σε λαούς ενός Κράτους, δεν άνοιξε το δρόμο σε καμία νέα προοπτική για την Ευρώπη. Απεναντίας, έχει συγκροτήσει έναν ισχυρό προμαχώνα για τη διεθνή αντίδραση και αποτελεί σήμερα ένα απο τα μεγαλύτερα εμπόδιά για την κοινωνική απελευθέρωση. Μέσω αυτής της διαδικασίας,η ευρωπαϊκή κοινωνία διαιρέθηκε σε ανταγωνιστικές ομάδες που αλληλοαντιμετωπίζονται με υποψία και συχνά με μίσος. Και σε κάθε άλλη χώρα, ο εθνικισμός παραφυλάει με άγρυπνο μάτι για να διατηρεί σταθερή αυτήν τη φρικτή κατάσταση. Οπουδήποτε παρατηρείται μια αμοιβαία προσέγγιση των λαών, οι υποστηρικτές του εθνικισμού πάντοτε ρίχνουν καινούργια καύσιμα στις φλόγες του εθνικού ανταγωνισμού. Διότι το εθνικό κράτος διατηρείται ζωντανό λόγω αυτών των εθνικών ανταγωνισμών και θα εξαφανίζονταν τη στιγμή που δε θα ήταν πλέον ικανό να συντηρεί τον τεχνητό διαχωρισμό τών λαών.”

Από το οπισθόφυλλο του τρίτου τόμου:

“Όπως πολύ σωστά έχει πει ο Ινδός ποιητής και φιλόσοφος Ταγκόρ: “Η ιδέα του έθνους είναι ένα από τα πιο ισχυρά αναισθητικά που έχει ποτέ επινοήσει ο άνθρωπος. Με τη δράση αυτού του αναισθητικού ένας ολόκληρος λαός μπορεί να οδηγηθεί συστηματικά στον πιο δηλητηριώδη εγωισμό, χωρίς να έχει καμία συνείδηση της ηθικής διαστροφής του. Μάλιστα αισθάνεται πολύ χολωμένος όταν κάποιος του την αποκαλύπτει”. Ο Ταγκόρ ονόμασε το έθνος “οργανωμένο εγωισμό.” “

“Η έννοια του Έθνους και της Εθνικότητας έχει υποστεί πολλές αλλαγές μέσα στο χρόνο και διατηρεί ακόμα μέχρι και σήμερα τη διπλή σημασία της, όπως ακριβώς και η έννοια της ράτσας. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ονομάζονταν έθνη οι σύλλογοι των συμπατριωτών που ήταν φοιτητές στα πανεπιστήμια. Έτσι, το περίφημο Πανεπιστήμιο της Πράγας περιελάμβανε “τέσσερα έθνη”. Βαυαροί, Βοημοί, Πολωνοί, και Σάξονες. Συχνά επίσης μιλούσαν για το έθνος των γιατρών, των σιδηρουργών, των δικηγόρων και ούτω καθεξής. Ακόμα και ο Λούθηρος έκανε τους μια σαφή διάκριση μεταξύ λαού και έθνους στο φυλλάδιο του Προς τη Γερμανική Αριστοκρατία και το Γερμανικό Έθνος, ορίζοντας ως έθνος τους αποκλειστικούς κατόχους της πολιτικής εξουσίας-πρίγκιπες, ιππότες και επισκόπους- σε αντιδιαστολή προς τον απλό λαό. Αυτή η διάκριση επικράτησε για ένα σημαντικό διάστημα, μέχρις ότου βαθμιαία άρχισε να εξαφανίζεται από τη γλώσσα.”

” Ο Γκρότιους έχει απολυτό δίκιο όταν, στην Ιστορία της Ελλάδας, υποστηρίζει ότι ο Αλέξανδρος δεν έκανε την Περσία ελληνική, αλλά την Ελλάδα περσική, στραγγαλίζοντας έτσι για πάντα την παραπέρα ανάπτυξη του πολιτισμού της. Υποστηρίζει, μάλιστα ότι ο αληθινός σκοπός του Αλέξανδρου ήταν να μετατρέψει την Ελλάδα σε μία σατραπεία, όπως οι Ρωμαίοι αργότερα τη μετέτρεψαν σε μία επαρχεία της Αυτοκρατορίας τους. Υπό την κυριαρχία του Αλεξάνδρου και των διαδόχων του, οι πηγές του ελληνικού πολιτισμού αφυδατώθηκαν. Για ένα μεγάλο διάστημα, οι άνθρωποι τροφοδοτούνταν από τον πλούτο αυτού του πολιτισμού, αλλά αυτός δεν μπόρεσε να ανοιχτεί σε καινούργιες δημιουργίες. Η εθνικοπολιτική ενότητα έκρουσε την πένθιμη καμπάνα του ελληνικού πολιτισμού.”

Του Ρούντολφ Ρόκερ

http://eleftheriakos.gr/