Το βιβλίο του Κρίστοφερ Ίσεργουντ, Goodbye to Berlin, εξιστορεί – και εν μέρει μυθιστορηματοποιεί – τα χρόνια που πέρασε ο συγγραφέας στην πόλη της Γερμανίας μεταξύ του 1930 και του 1933. Προς το τέλος του βιβλίου, πιέζει ένα φίλο του να μην πάρει αψήφιστα τις απειλές των Ναζί ότι θα τον σκοτώσουν: «Οι Ναζί είναι ικανοί για όλα», γράφει πως του λέει, «για αυτό τον λόγο και είναι τόσο επικίνδυνοι.
Ο κόσμος γελάει μαζί τους μέχρι την τελευταία στιγμή». Του Τζον Γουιλσάιρ για τη βρετανική εφημερίδα Guardian
O φασισμός είναι σε άνοδο στην Ελλάδα. Είναι η πιο ενοχλητική πολιτική συνέπεια της παρούσας κρίσης. Η Χρυσή Αυγή έρχεται τρίτη σε δημοσκοπήσεις. Πολλοί Έλληνες δεν είχαν ακούσει πριν την κρίση για τους χρυσαυγίτες, οι οποίοι συχνά κατηγορούνται για βίαιες ή και θανατηφόρες επιθέσεις σε μετανάστες. Και όπως και με τους Ναζί, όσοι τους ήξεραν κάποτε τους θεωρούσαν γελοίους.
Δούλεψα στην Αθήνα και συχνά άκουγα αυτή την σύγκριση. Το αποκορύφωμά της ήταν όταν ακόμη και ο πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, συνέδεσε την Ελλάδα με την Δημοκρατία της Βαϊμάρης για να πείσει τους Γερμανούς να δώσουν στην Ελλάδα χρόνο για να πετύχει τους στόχους της. Πιθανώς, οι ανέκδοτες πτυχές του Goodbye to Berlin από την Γερμανία του 1930 ταιριάζουν με τις δικές μου ανέκδοτες εμπειρίες. Τι μπορεί να μας διδάξει το να διαβάσουμε ξανά το βιβλίο αυτό στην Αθήνα;
Η Χρυσή Αυγή θα μπορούσε κάλλιστα να πρωταγωνιστεί στο βιβλίο του Ισεργουντ: «συμμορίτικα» χτυπήματα, μεγάλες κόκκινες σημαίες με (ελληνοποιημένες) σβάστιγκες, πορείες με δάδες, και παραστρατιωτική οργάνωση. Πρόσφατα πήγα σε μια εκδήλωσή τους στο κέντρο της Αθήνας, σε ένα προαύλιο εκκλησίας. Για ένα κόμμα που απορρίπτει κάθε σύνδεση με τους Ναζί, τα καταφέρνει μια χαρά στο να δίνει μια νεοναζιστική εικόνα. Το κόμμα κάνει αποδιοπομπαίους τράγους τους μετανάστες για όλα τα προβλήματα της Ελλάδας και στηρίζει την πολιτική της στην «εθνική καθαρότητα» των Ελλήνων – οργανώνοντας αιμοδοσίες «μόνο για Έλληνες» φερειπείν.
Η Χρυσή Αυγή καλλιεργεί ένα αντιευρωπαϊκό αίσθημα όπως εκείνο που υπήρχε στην Γερμανία απέναντι στην Συνθήκη των Βερσαλλιών. Και όπως οι Ναζί του 1930, η Χρυσή Αυγή κατηγορείται ότι συνεργάζεται με την αστυνομία. Το 1932 κατηφορίζοντας ένα κεντρικό δρόμο του Βερολίνου μετά από μια μεγάλη συγκέντρωση των Ναζί, ο Ισεργουντ βλέπει δυο μέλη τους (από την ομάδα που αργότερα αποτέλεσαν τους SS) να μαχαιρώνουν βίαια έναν νεαρό μπροστά στα μάτια της αστυνομίας, του βλέμματος της οποίας «διέφυγε» η επίθεση.
Σύμφωνα με τον Νιλς Μουιζνιεκς, τον Επίτροπο της Ε.Ε. για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Χρυσή Αυγή φαίνεται να δρα σε ένα ίδιο πλαίσιο ατιμωρησίας. Όπως έχουν παρατηρήσει και άλλες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το φασιστικό κόμμα υποστηρίζεται από ένα μεγάλο μέρος της αστυνομίας.
Το κλίμα του φόβου που έχει δημιουργηθεί από την οικονομική κρίση, όπως και στην Γερμανία του 1930, έχει ανοίξει ένα κενό στο πολιτικό φάσμα. Η σπιτονοικοκυρά του Ισεργουντ παρουσιάζεται ως η τυπική Βερολινέζα της «χρεοκοπημένης μεσαίας τάξης». Όπως εκείνη, έτσι και ένας κάποτε άνετος Έλληνας της μεσαίας τάξης έχει οδηγηθεί σε οικονομική στενότητα, αν όχι σε φτώχεια. Στην Ελλάδα υπάρχει 27% ανεργία με το ποσοστό στους νέους να φτάνει το 64%. Από όλους τους ανθρώπους έχεις μια δυσάρεστη ιστορία να ακούσεις. Η Χρυσή Αυγή κατάφερε να μετατρέψει μέρος του φόβου και της δυσαρέσκειας σε ψήφους.
Έτσι, επιφανειακά, η παρομοίωση μοιάζει τρομακτικά εύκολη. Παρόλα αυτά, τα δεδομένα δείχνουν ότι η Αθήνα απέχει πολύ ακόμη από το Βερολίνο του 1930. Το βιβλίο του Ισεργουντ, επίσης, εξιστορεί την άνοδο της εξτρεμιστικής αριστεράς: σειρές από χειροβομβίδες κρυμμένες στα πανωφόρια των κομμουνιστών, σχέδια για εγκατάσταση οπλοπολυβόλων σε σκεπές, αναμονή της επέμβασης των Σοβιετικών, και ούτω καθ’ εξής. Το Βερολίνο του 1930 ήταν πολωμένο μεταξύ των δυο αντιδημοκρατικών εξτρεμιστικών άκρων. Η Ελλάδα δεν είναι.
Η Χρυσή Αυγή όντως δρα αντιδημοκρατικά, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ριζοσπαστικός αλλά όχι ακραίος, και σίγουρα βαθιά δημοκρατικός. Αν και το πάλαι ποτέ κραταιό ΠΑΣΟΚ είναι πάνω – κάτω τελειωμένο (όπως φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις παρά την συμμετοχή του στην κυβέρνηση), η Νέα Δημοκρατία παραμένει δημοφιλής. Εν αντιθέσει με το τέλος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, δεν έχει υπάρξει απόλυτη απόρριψη των παραδοσιακών κομμάτων.
Και σε αντίθεση με την Γερμανία τότε, η Ελλάδα είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ευρώ. Είναι δεμένη, καλώς ή κακώς, με την μοίρα των υπολοίπων. Η Γερμανία της δεκαετίας εκείνης, από την άλλη πλευρά, ήταν απομονωμένη και η Ευρώπη την αστυνόμευε με την απειλή του πολέμου που εμφανώς σήμερα δεν υφίσταται. Παρά το ότι εκατομμύρια Έλληνες υποφέρουν, εκείνα που διακυβεύονταν το 1930 στο Βερολίνο ήταν πολύ περισσότερα.
Η Ελλάδα βρίσκεται αναμφισβήτητα σε κρίση. Μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνας θα σας δώσει την εικόνα πίσω από τα νούμερα. Και η συγκριτική μελέτη του Goodbye to Berlin με την Αθήνα σήμερα προσφέρει την δυνατότητα να δούμε ότι οι οικονομικές δυσκολίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με ακραίες πολιτικές. Αλλά η Ελλάδα δεν είναι στο χείλος του γκρεμού και για αυτό το λόγο είναι παραπλανητικό να την συγκρίνουμε με την Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Ο Ισεργουντ έφυγε από το Βερολίνο εξαιτίας των Ναζί. Αν ήταν στην Αθήνα σήμερα δεν θα έλεγε «αντίο». Τουλάχιστον, όχι ακόμη
.
απο tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου